Een pressurecooker met resultaat

Bij de start van de tweedaagse kon hij bijna een speld horen vallen. “We hadden de mensen in een cirkel gezet, maar iedereen was heel erg stil. En dat is een bekend verschijnsel als je niemand kent. Wat bleek: We hadden een unieke groep van vernieuwers bij elkaar gebracht, die elkaar inderdaad nog niet kenden! En hoe waardevol is het als iemand roept: ‘Dit is zo bijzonder want negentig procent van de mensen hier ken ik niet’. Later concludeerde een andere persoon altijd met een onvolledige representatie van mensen over een gestelde opgave te praten, want schijnbaar zijn deze andere disciplines allemaal nodig.”

Binnen een uur na de aftrap knalde die hele zaal met mensen van energie uit elkaar ‘Wow, dit gaat echt heel gaaf worden!’” Lachend merkt Kuijper op dat ook de locatie midden op de Veluwe een belangrijk actor was. “De route erheen, de omliggende natuur, slechte tot geen mobiele ontvangst! De werksessies buiten, de picknick in het park, het waren de onbetaalbare magische ingrediënten om ook echt anders naar de gestelde opgave te gaan kijken.”

Hij beschrijft de onderlinge sfeer die als gevolg daarvan ontstond als gefocust en openhartig, en daardoor ook heel constructief. Er is gewerkt volgens de methodiek van een Future Search – samen kijken naar het verleden, heden en de toekomst. “De samenstelling van de groep tijdens de twee dagen was heel divers. Je werkte in gemengde groep met alle verschillende stakeholders, wat meteen zorgde voor een breed referentiekader. Stel je voor: er waren acht verschillende gemengde groepen van zeven mensen, die zich bogen over een vraagstuk, hun perspectieven deelden en inzichten uitwisselden. Dit leverde in één keer acht unieke invalshoeken op. Dat werd afgewisseld door reflectief werken in je eigen stakeholder groep. Dan ontstaat er écht een dynamiek. Je praat niet óver mensen, maar je praat mét mensen. Zo werk je toe naar een gedragen gemeenschappelijk beeld. En dat zorgde voor flink wat eyeopeners bij de deelnemers. Zet de hele keten vooraf bij elkaar aan tafel, dan ontstaat het echte gesprek.”

De tweedaagse werksessie leidde uiteindelijk tot een viertal actielijnen als oplossing voor de vraag ‘wat is er nodig om echt tot een doorbraak te komen?’ “Deze vier actielijnen werden door de aanwezigen gedeeld en vingers gingen de lucht in van de mensen die zich met één van de vier actielijnen wilden gaan bezighouden. Dus aan het eind van de tweede dag was het: ‘dit zijn de thema’s en dit zijn de mensen die erbij horen. En nu doorpakken.”

Hoe houd je de energie vast?

“We hebben de deelnemers meegegeven, ‘probeer je team elke drie maanden minimaal drie keer bij elkaar te halen’. Met andere woorden: zet er zelf ook een beetje druk op en probeer echt boven water te halen wat je dan precies met elkaar wil. Aanvullend hebben we als De Bouwcampus per kwartaal een terugkoppel-doorpak-meeting georganiseerd en zijn we tussentijds blijven bellen. Inderdaad, we hebben de druk op de ketel gehouden, of eigenlijk, we zijn de betrokkenheid van de deelnemers blijven voeden.”

De kwartaalmeetings zijn vervolgens in bijzondere kantooromgevingen zoals het Voedingscentrum, Kantoor vol Afval (Rijksvastgoedbedrijf), Hive (Heijmans) en bij BOOT/Insert gehouden. “Dus vier keer op een plek met echte praktijkervaringen, waar je ook het verhaal achter wat je zag, te horen kreeg. Dat is meer dan inspireren en laten zien wat er nu al kan, dit is leren inzien wat het mogelijk heeft gemaakt. De procesaanpak, de andere uitvraag, de andere financiële kaders, de weerbarstigheid en de versnellers uit de praktijk.”

Met bevlogen pragmatisme denkt Kuijper dat circulaire herinrichting, en in elk geval het nadenken erover, bij een brede groep aan het landen is. “Ik denk altijd: als je het eenmaal snapt, dan ga je het morgen toch ook doen! Maar de geesten moeten altijd eerst rijpen. Niet alleen in de keten, maar juist ook intern in de organisatie. De gehele lijnorganisatie dient ook te begrijpen wat zijn ‘andere’ rol gaat worden. Dat merk je in al die projecten.”

Na een korte stilte: “Daar zit volgens mij de verscholen vertraging. Mijn sessies begonnen ook altijd met de vraag ‘met wie heb je het hierover gehad bij het koffiezetapparaat?’ Wie heb je in je organisatie hier al eens op aangesproken? En dan blijft het heel vaak stil, dus op dat vlak hebben we nog wel wat te winnen.”

Tegelijkertijd ziet hij dat het stoffige imago van circulariteit – hergebruik - er nu wel van af is. “Ik zie ook dat mensen die ermee aan de gang gaan, steeds enthousiaster worden. Wanneer je een pand met circulaire materialen hebt vernieuwd, dan heb je ook echt een verhaal te vertellen. Je bent een ervaring rijker, je bent aantrekkelijk als werkgever, je bouwt aan morgen. Dat is essentieel en gaat dit onderwerp ook echt verder brengen. Met mij zijn daar nu nog meer mensen die hebben deelgenomen, van overtuigd. Zo kunnen we samen gaan opschalen en wordt het circulair herinrichten van utiliteitsgebouwen – business as usual.”