Politie in transitie: het proces naar circulaire huisvesting

Met bijna negenhonderd panden, waarvan 700.000m² aan kantoorgebouwen in haar portefeuille, is de Politie één van de grootste vastgoedeigenaren van het land. Deze omvang brengt niet alleen een grote verantwoordelijkheid met zich mee, maar ook enorme kansen om circulariteit te stimuleren volgens Moritz Prophet, expert voor architectuur en duurzaamheid bij Atelier Politiebouwmeester.

Prophet: “Iedereen is het eens met een duurzamere bedrijfsvoering, maar een project wordt vaak gestuurd op bouwsnelheid en kosten. Dan kom je weer terecht in dat automatisme.” Ondanks de complexiteit van budgetten is er in de drie jaar dat Prophet bij de Politie werkt, toch een enorme mentaliteitsverandering geweest. “Voorheen lag de focus vooral op nieuwbouw en het afstoten van oude panden.” Stengs vervolgt: “Nu zet de organisatie zich in op een duurzame, systemische aanpak en kiest eerst voor renovatie in plaats van nieuwbouw.” Prophet: “Het atelier vertaalt een huisvestingsvraag of programma van eisen dat is opgesteld binnen de Politie, naar concrete gebouwen.” Stengs: "We hebben onze routekaart en uitvoeringskaders, maar circulariteit is nog niet volledig uitgekristalliseerd. Daar werken we hard aan. Wij van Atelier hebben daar een pioniersfunctie en een verkennende en onderzoekende functie in.” Deze urgentie en verantwoordelijkheid is voelbaar vanwege de schaal waarop de Politie impact kan maken. “De vraag is dan ook om verder te kijken dan een ENG of een BENG,” benadrukt Prophet, “en specifiek een invulling te geven aan circulariteit als één van de bouwstenen van duurzaamheid.”

De kick-off in 2022 was echt een eyeopener

Met de focus op de bouwsteen circulariteit sloot de sector huisvesting zich in de rol van opdrachtgever aan bij het project Future Search van De Bouwcampus over Circulaire Herinrichting van kantoorgebouwen. Prophet en Stengs vonden dat het tijd was om de handschoen op te pakken. Prophet: “De hele keten zat aan tafel waardoor de behoefte van de markt om de stap naar circulariteit te maken duidelijk werd. In die twee dagen is het goed gelukt om de kernthema’s te vormen, die we nu onder supervisie van De Bouwcampus aan het uitrollen zijn.” De Politie is hierbij in de werkgroep 'Multifunctionele toepassingen van circulaire elementen binnen projecten' ingedeeld. Prophet: “Aanvankelijke waren we met meerdere stakeholders, zoals architecten, adviseurs en slopers. Helaas is de Politie als enige overgebleven. Ik wil dan ook meteen een oproep doen aan deze groep om zich vooral te melden voor het vervolg.”

De keten m(d)oet mee

Een belangrijke uitdaging voor circulariteit is dat de vertaling naar concrete oplossingen nog niet altijd duidelijk is. “Op voorhand is de vertaling naar circulariteit niet te ontdekken,” zegt Stengs. “Dat is ook iets wat we met de Bouwcampus en stakeholders willen verkennen. Hoe kun je op voorhand kaders gaan formuleren en hoe strak moeten die zijn? Daar hebben we ook de markt voor nodig om ons daarin te informeren.” Volgens het tweetal vereist het proces dat de hele keten mee wordt genomen. Dat is belangrijk voor het creëren van een goede marktplaats voor circulaire materialen, bouwsystemen en dergelijke.

In de trant van het kernthema Multifunctionele toepassing is het Atelier interne processen onder de loep gaan nemen. “Wij zijn gaan kijken naar ons eigen proces bij bouwprojecten, hoe wij nu aanbesteden en verbouwen,” vertelt Stengs. “Naast dat renovatie wordt verkozen boven nieuwbouw, moeten betrokkenen zo snel mogelijk in het proces meegenomen worden. Het liefst al in de verkenningsfase. Zo kan het team actief zoeken naar herbruikbare materialen die voldoen aan de gestelde kaders en eisen. Dit betekent dus iets heel anders voor onze processen. En dat is een beetje de insteek geworden van dit thema. In dat opzicht is wat De Bouwcampus doet - dat samenbrengen - heel nuttig en waardevol, want het schept een platform. Er zijn zoveel punten naar voren gekomen die we anders misschien over het hoofd hadden gezien. Bijvoorbeeld in het aanbestedingsproces of het opstellen van een projectteam.”

Dat de effecten van circulair bouwen niet eenvoudig meetbaar zijn, is een obstakel. "Het moet veel duidelijker worden wat de daadwerkelijke impact is op energie- en materiaalgebruik, of we bijvoorbeeld met zestig procent reductie onder de nulmeting zitten," legt Prophet uit. Hij noemt het voorbeeld van geluidsisolatiewaarde: die is niet altijd vooraf te garanderen met hergebruikte materialen. Dit vereist dat metingen worden uitgevoerd na montage, wat extra tijd en kosten met zich meebrengt. Stengs: “Dat betekent nogal wat, want je verlengt het uitvoeringsproces en verhoogt je investeringsbudget.” Oplossingen om deze obstakels te overwinnen, worden onderzocht, laat Prophet weten: “Bij een huidig project maken we een proefopstelling om bestaande materialen te testen en te beoordelen of ze voldoen aan de eisen. Vervolgens beslissen we of we er wel of niet mee doorgaan.”

Pioniersfunctie

"De Politie staat voor een grote sprong. Een belangrijke stap naar circulaire huisvesting. Daarbij is het wel belangrijk dat we inzicht krijgen in herbruikbare materialen in de bestaande huisvesting. Dit vraagt een aanpassing in data en infrastructuur. En natuurlijk een organisatie die hier breed achter staat. We moeten hier niet één lijn volgen maar meerdere. Zo zijn we naast circulair herinrichten ook bezig met modulaire inbouwpakketten. Onze ervaringen kunnen weer terugvloeien in de werkgroep van De Bouwcampus. Net als de ervaringen van anderen dat zouden kunnen. Dan kunnen we van elkaar leren.”